به طور کلی، هر صاحب کسب و کار می‌بایست مدارک و اسناد درآمدِ کسب و کار خود را به صورت دوره ای برای سازمان مالیاتی کشور، در قالب های تعریف شده (اظهارنامه مالیاتی، دفاتر تجاری و دفتر درآمد هزینه و..) ارسال کند تا کارشناسان این سازمان طبق این اسناد دریافتی، مبلغ مالیات فرد متقاضی را محاسبه کنند. در بعضی از موارد و به دلایلی، کارشناسان سازمان امور مالیاتی کشور، بدون استفاده از مدارک عنوان شده و بر حسب معیارها و قوانین مالیاتی رایج کشور، میزان مالیات مؤدی (پرداخت کننده مالیات) را محاسبه کرده و به وی اطلاق می‌کنند. این حالت، مالیات علی الرأس نام دارد و اصطلاحأ گفته می‌شود که مالیات مؤدی علی الراس شده است.
دلایل علی الراس شدن مالیاتی چیست؟
در قسمت قبل گفتیم که تمامی مؤدیان وظیفه دارند مدارک و اسناد مورد نیاز را برای سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند تا مالیات آنها توسط کارشناسان محاسبه شود. هرگونه مشکل و نقص در این اسناد، می‌تواند موجب تصمیم گیری سازمان جهت استفاده از قانون علی الراس شود.
براساس ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم ۳ حالت وجود دارد:
۱. زمانی که مؤدی از ارائه ترازنامه و صورت سود و زیان (اظهارنامه مالیاتی) به حوزه مالیاتی جلوگیری می کند.
۲. زمانی که مؤدی اظهارنامه را در موعد مقرر تسلیم می کند اما هنگام ابلاغ دعوت به رسیدگی، اسناد و مدارکی ارائه نمی‌کند.
۳. زمانی که مؤدی اقدام به ارسال مدارک عنوان شده می کند اما در مدارک ارسالی، نقص و کم و کاستی وجود داشته، سازمان، مالیات وی را از طریق مالیات علی الرأس محاسبه می‌کند.
عواقب علی الراس شدن چیست؟
۱. جریمه ۳۰ درصدی بر مالیات (یعنی علاوه بر پرداخت مالیات، سی درصد آن مبلغ هم به عنوان جریمه اخذ می‌شود).
۲. مالیات و عوارض بر ارزش افزوده. در این حالت سازمان امور مالیاتی از حوزه مالیاتی، درآمد های مؤدی را استعلام می‌گیرد. این در آمدها طبق علی الراس مالیاتی تشخیص داده شده و به سازمان امور مالیاتی ابلاغ می‌شوند.
پس از احتساب مالیات علی الراس، جریمه های دیر کرد و عدم ارائه اظهارنامه های مالیاتی بر روی مبلغ مالیات افزوده می شود و در نهایت، رقم به دست آمده یک رقم نجومی و بسیار بالا می‌باشد که به عنوان مالیات به مؤدی ابلاغ می شود. البته اگر مؤدی سریعا برای اعتراض نسبت به مالیات اعلام شده اقدام کند و سعی در رفع مشکلات موجود کند، احتمالا مبلغ این مالیات کاهش می یابد.
محاسبه مالیات علی الرس با یک مثال
فرد یا شرکتی در هنگام رسیدگی مالیاتی، علی الراس می شود. این شخص مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان فروش و ۱۴۰ میلیون تومان خرید و ۴۰ میلیون تومان مجموع هزینه‌هایش بوده و شغلش وارد کننده قهوه بوده است. حالا اگر بدلیل عدم تسلیم اظهارنامه علی الراس شده باشد ۳۰ درصد هم به عنوان جریمه عدم تسلیم اظهارنامه اضافه می شود. یعنی محاسبات به شرح زیر می باشد:
نکته مهم: در این مثال نرخ سود این کسب و کار را ۱۶ درصد محاسبه می کنیم چرا که طبق جدول ضرایب مالیاتی نرخ سود وارد کننده قهوه ۱۶ درصد می باشد.
برای مشاغل طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم
۳۲.۰۰۰.۰۰۰ = ۱۶% × ۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰
میزان مالیات = نرخ ماده ۱۳۱ × ۳۲.۰۰۰.۰۰۰
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه = ۳۰% × میزان مالیات
مبلغ نهایی مالیات = میزان مالیات + جریمه عدم تسلیم اظهارنامه
نحوه محاسبه برای شرکت ها طبق ماده ۱۰۵
۳۲.۰۰۰.۰۰۰ = ۱۶% * ۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰
میزان مالیات = نرخ ماده ۱۰۵ * ۳۲.۰۰۰.۰۰۰
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه = ۳۰% * میزان مالیات
مبلغ نهایی مالیات = میزان مالیات + جریمه عدم تسلیم اظهارنامه
خواندن مقالات زیر توصیه می‌شود….